راه های خاموش کردن آتش با توجه به ماده سوختنی و ماهیت آتش می تواند متفاوت باشد. هر گاه یکی از چهار عاملی که تشکیل دهنده مربع آتش (اکسیژن، حرارت، ماده سوختنی و واکنشهای زنجیره ای) بوده را حذف کنیم اضلاع مربع حریق ناقص گردیده و آتش سوزی مهار می گردد.
به چهار روش می توان آتش سوزی را خاموش نمود و و از بروز خسارات بیشتر جلوگیری نمود:
- جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش یا خفه کردن
- از بین بردن حرارت و یا سرد کردن آتش
- از بین بردن مواد سوختنی و یا جداسازی آن از آتش
- قطع واکنش های زنجیره ای سوختن
جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش یا خفه کردن:
در این روش باید مسیر رسیدن اکسیژن به آتش را قطع و از انتشار آتش جلوگیری نمود. همانطور که گفته شد اکسیژن یکی اضلاع مهم در تولید آتش می باشد که باید با دور ساختن آن از آتش سوزی مانع از ادامه آتش سوزی شد. هوا دارای 21% اکسیژن می باشد که می توان با جایگزین نمودن گازهای سنگین تر از هوا مانع از رسیدن اکسیژن به آتش شد مانند گاز دی اکسید کربن (co2)، همچنین می توان یک لایه عایق بین هوا و آتش ایجاد نمود تا مانع از رسیدن اکسیژن به آتش شد مانند کف های مخصوص، انداختن پتو، پارچه خیس، ریختن شن، ماسه و خاک…
از بین بردن حرارت و یا سرد کردن آتش:
یکی از روش های ساده برای اطفاء حریق، کنترل دمای آن است. به کمک آب یا کپسول های آتش نشانی دی اکسید کربن(co2)، می توان سوخت را سرد نمود. با سرد نمودن می توان به تدریج حریق را مهار و آتش را خاموش نمود. آب حرارت را به خوبی از مواد مشتعل می گیرد.
لازم به ذکر است آب رسانای برق است و ممکن است خطر برق گرفتگی داشته باشد و در آتش سوزی گروه الکتریسیته و فلزات کارایی ندارد و با بعضی مواد واکنش حرارت زا و انفجاری دارد، همچنین آب سنگین می باشد و در مایعات قابل اشتعال فرو می رود و در بعضی مایعات قابل اشتعال مثل الکل نیز حل می شود پس ما مجاز نیستیم برای هر نوع حریقی از آب استفاده کنیم.
از بین بردن مواد سوختنی و یا جداسازی آن از آتش:
یکی دیگر از اضلاع مربع حریق ماده سوختنی است، که با دور کردن ماده سوختنی از حرارت و یا با ایجاد فاصله مابین ماده سوختنی و حرارت می توان نسبت به قطع آتش سوزی اقدام نمود. در بعضی از آتش سوزی ها مانند حریق گازها و مایعات قابل اشتعال، می توان از این روش استفاده نمود، به طور مثال: در آتش سوزی گاز، بهترین عمل قطع جریان گاز و بستن شیر خروجی گاز است. همچنین هنگام برخورد با آتش سوزی جامدات، چنانچه وسیله اطفایی در دسترس نباشد، بهترین کار دور ساختن مواد سوختنی از آتش است.
قطع واکنش های زنجیره ای سوختن:
واكنش های زنجيره ای باعث ادامه آتش سوزی مي شوند بطوريكه سوخت،اكسيژن وحرارت با هم به طور مناسب تركيب شوند قطع واكنش های زنجيره ای باعث اطفاء حريق مي شوند. اگر بعضی از آ تش سوزی ها را نتوان با روشهای سرد کردن ، سد کردن و خفه کردن مهار نمود، میتوان روش قطع واکنش زنجیره ای توسط ترکیبات هالوژنه (هالن)را بکار برد. مهم ترین شاخصه این روش سرعت و تاثیر آن در اطفاء حریق می باشد.
قطع واکنش های زنجیره ای سوختن
